De voorzitter van het Comité 4 en 5 mei Velsen Peter Hamersma, benadrukt in zijn toespraak het belang van herdenken en bewustzijn van onze vrijheid aan in deze tijd van oorlog aan de oostgrens van Europa.
‘Wat houdt vrijheid precies in? Dit leer je vooral door te zien wat er gebeurt als er geen vrijheid meer is’
(Vrijheidsmuseum in Nijverdal)
2023 – Leven met oorlog
Het jaarthema van 2023 luidt: Leven met oorlog.
Met het thema ‘Leven met oorlog’ vraagt het Nationaal Comité 4 en 5 mei aandacht voor de impact van oorlog op individuen, families en de samenleving.
De focus hierbij is: hoe ontwikkelen herinneringen zich van de eerste naar volgende generaties? En wat heeft dit voor betekenis voor opvattingen over vrijheid en onvrijheid?
Voor de eerste generatie is het doorgeven van oorlogservaringen vaak een belangrijke vorm van verwerking en een manier om hun kinderen en kleinkinderen te waarschuwen voor het gevaar van oorlog.
Volgende generaties geven een eigen duiding aan het oorlogsverleden op basis van de verhalen die zij via de eerste generatie hebben doorgekregen en gedrag dat voortkomt uit de ervaringen van hun (groot)ouders.
Zo is de eerste generatie zich goed bewust wat onvrijheid betekent, is dit voor de tweede is vrijheid niet vanzelfsprekend, maar koppelt de derde generatie dit aan actuele thema’s als slavernij en arbeidsmigranten. Als voorbeeld van het laatste zien zij Poolse mensen die van ’s ochtends vroeg tot s ’avond laat zien werken en slecht gehuisvest zijn als een soort moderne slavernij. De vraag is hoe zal dit beeld zijn bij toekomstige generaties?
Kunnen zij in een tijd waar veel informatie met grote snelheid op hen afkomt deze kritisch beoordelen? Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de Nederlanders onder de veertig denkt de dat Holocaust een mythe is of de aantallen vermoorde Joden zwaar is overdreven. Klopt deze informatie? Is dit echt waar?
Op bijeenkomsten zoals deze realiseert men zich hoe belangrijk herdenkingen zijn. De tweede wereldoorlog is lang geleden, maar je realiseren wat het betekent om in een democratisch bestuurd land vrij te zijn is voor elke burger van ons land van groot belang.
In dit verband wil ik een passage van Kim Putters citeren:
Leven in een vrije en democratische samenleving betekent dat iedereen mag meedenken en meebeslissen. Dat is een recht, maar ook een verantwoordelijkheid: voor onszelf, de ander, voor de democratie en de rechtsstaat.
Een goed functionerende democratische rechtsstaat leek meer dan 75 jaar na onze bevrijding vanzelfsprekend. Echter, de gruwelijke oorlog in Oekraïne, maar ook pogingen tot ondermijning van de democratische rechtsorde in EU-lidstaten, groeiend antisemitisme en toegenomen discriminatie-ervaringen drukken ons met de neus op de feiten. Vrijheid is nooit vanzelfsprekend.
Vanmiddag is in de Stadsschouwburg een indrukwekkend boek gepresenteerd over de levensgeschiedenis van joodse inwoners van Velsen. Na de Duitse inval in mei 1940 werden veel joodse ondernemingen in Velsen ‘ge-Ariseerd’ – hun bezit werd afgenomen en onder de controle van niet-joden gebracht – en in maart 1942 werden alle joodse inwoners gedwongen vanuit Velsen naar Amsterdam te vertrekken. Onder hen waren o.a. de 15 meisjes uit Huize Dina, een opvangtehuis voor joodse meisjes in Santpoort. Inderdaad ruim 75 jaar later weten we pas meer over deze Velsenaren.
Oorlog, historisch en actueel, heeft grote impact op de samenleving. Hoe geven mensen betekenis aan ons gezamenlijke verleden? Hoe gaan we om met actuele dreigingen van oorlog? En hoe verhouden het verleden en het heden zich tot elkaar?
Vandaag staan we hier in de Burgerzaal en hebben we een herdenkingsprogramma waar alle generaties een bijdrage leveren, zowel in woord als muziek, maar ook u door hier aanwezig te zijn.
